Ból kręgosłupa lędźwiowego – jak złagodzić ból?

Bóle kręgosłupa lędźwiowego są powszechnym problemem, który może znacznie wpływać na jakość życia. Często ich źródłem są zmiany zwyrodnieniowe i urazy, ale zdarza się, że związane są wyłącznie ze złą ergonomią i długotrwałym przebywaniem w pozycji siedzącej. Silne lub długotrwałe dolegliwości bólowe w odcinku lędźwiowym, jak i w pozostałych częściach kręgosłupa, wymagają dokładnej diagnozy i indywidualnego podejścia leczniczego, które w wielu przypadkach może przynieść natychmiastową ulgę. Co może oznaczać ból w kręgosłupie lędźwiowym i jakie są metody zwalczania przypadłości?

Odcinek lędźwiowy kręgosłupa – charakterystyka

Odcinek lędźwiowy kręgosłupa to istotna część układu ruchu człowieka, obejmująca dolną część pleców (poniżej odcinka piersiowego i powyżej krzyżowego). Kręgosłup lędźwiowy składa się z pięciu kręgów lędźwiowych (L1-L5), które są największymi i najmocniejszymi kręgami kręgosłupa, zapewniającymi wsparcie i stabilność. Ale odcinek lędźwiowy jest również miejscem szczególnie narażonym na dolegliwości bólowe. To obszar wrażliwy na zmiany zwyrodnieniowe i przeciążenia, z uwagi na jego znaczną rolę w utrzymaniu ciężaru górnej części ciała i umożliwianiu ruchów. W budowie tego odcinka (podobnie jak w całym kręgosłupie) wyróżnia się krążki międzykręgowe, których zwyrodnienie, i następstwa tego procesu, może wywoływać ból w odcinku lędźwiowym kręgosłupa oraz inne dolegliwości, jak zaburzenie czucia czy osłabienie siły mięśniowej.

Objawy kręgosłupa lędźwiowego – ból

Dolegliwości bólowe kręgosłupa lędźwiowego mogą się różnić w zależności od przyczyny problemu i podrażnienia konkretnych korzeni nerwowych. Bóle mogą być promieniujące lub miejscowe, przewlekłe (powyżej 3. miesięcy), ostre (kilka, kilkadziesiąt dni) lub podostre (od 6 tygodni do 3 miesięcy). Objawy bólu kręgosłupa w odcinku lędźwiowym można zaklasyfikować do 4 kategorii:

• tępy ból zlokalizowany w dolnej części pleców – mogą towarzyszyć mu skurcze mięśni i ograniczenie ruchomości, a ból może promieniować do miednicy i bioder,
• ostry, piekący ból, który rozprzestrzenia się od dolnej części pleców do tyłu ud, a czasami nawet do łydek lub stóp – może współwystępować drętwienie lub mrowienie (często powiązany z rwą kulszową),
• ból nasilający się po dłuższym siedzeniu lub staniu – wynika z obciążenia dysku międzykręgowe, ulgę przynosi ruch i rozciągnięcie mięśni,
• ból nasilający się podczas stania i chodzenia – związany jest z długotrwałym uciskiem na struktury nerwowe w obrębie kanału kręgowego.
• trudności ze zmianą pozycji – z wyprostowaniem się, chodzeniem, wstawaniem lub siadaniem.

W przypadku występowania bólów kręgosłupa lędźwiowego, niezależnie od tego, czy ból jest przewlekły, czy ostry, warto skonsultować się z lekarzem w celu ustalenia przyczyny i zaplanowania odpowiedniego leczenia kręgosłupa.

Przewlekły ból kręgosłupa lędźwiowego

Przewlekły (ciągły) ból kręgosłupa lędźwiowego jest stanem, który może być wynikiem wielu czynników, takich jak zmiany zwyrodnieniowe, uszkodzenie krążka międzykręgowego czy przewlekłe napięcie mięśni w okolicy lędźwiowej. Ten rodzaj bólu zwykle określany jest jako tępy i charakteryzuje się czasem trwania powyżej 3 miesięcy, co może znacząco wpływać na samopoczucie pacjenta. Przewlekłe zespoły bólowe kręgosłupa mają cechy zmian o charakterze neuropatii i wymagają specjalistycznego leczenia.

Ostry ból kręgosłupa lędźwiowego

Ostry (nagły) ból kręgosłupa lędźwiowego pojawia się niespodziewanie i może być wyjątkowo intensywny. Przyczyny takiego bólu mogą obejmować urazy lub przeciążenia, związane np. z podnoszeniem ciężkich przedmiotów. W niektórych przypadkach może to również wskazywać na problemy, takie jak przepuklina krążka międzykręgowego. Ostry ból utrudnia lub wręcz uniemożliwia zmianę pozycji i normalne funkcjonowanie.

Przyczyny bólu kręgosłupa lędźwiowego – dolegliwości

Uznaje się, że odcinek lędźwiowy jest najbardziej narażony na dolegliwości bólowe. A ból pleców w tym rejonie może mieć wiele przyczyn. Wśród najpowszechniejszych można wyróżnić:

• zmiany zwyrodnieniowe krążka międzykręgowego – dyskopatia – w wyniku efektów starzenia, krążki międzykręgowe w odcinku lędźwiowym ulegają zużyciu, co może prowadzić do bólu i sztywności w tej części kręgosłupa,
• zmiany zwyrodnieniowe stawów międzykręgowych – międzywyrostkowych (ang. facet joints) – zmiany zwyrodnieniowe stawów międzykręgowych powodują bardzo zróżnicowane objawy, począwszy od niewielkich objawów w postaci uczucia sztywności poprzez bóle miejscowe nasilające się podczas ruchu a także bóle z promieniowaniem do kończyn,
• przepuklina krążka międzykręgowego – występuje, gdy miękka część krążka międzykręgowego wypycha się na zewnątrz, co powoduje ucisk na nerwy i silny ból,
• nadwyrężenia mięśniowe – ciężka praca fizyczna, niewłaściwa postawa ciała lub nagłe ruchy mogą prowadzić do nadwyrężenia mięśni i więzadeł w odcinku lędźwiowym, co jest częstą przyczyną bólu,
• rwa kulszowa – spowodowana jest przez podrażnienie lub ucisk na nerw kulszowy, często wynikający ze zwyrodnienia krążka międzykręgowego. Powoduje ból promieniujący od dolnej części pleców, przez pośladek, aż do stopy,
• siedzący tryb życia i niewłaściwa ergonomia – długotrwałe siedzenie, szczególnie przy niewłaściwej postawie, może przyczyniać się do przeciążenia i bólu kręgosłupa lędźwiowego,
• choroby zapalne stawów – zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, mogą powodować ból stawów i sztywności w kręgosłupie lędźwiowym,
• osteoporoza – utrata gęstości kostnej może prowadzić do osłabienia kręgów i zwiększać ryzyko bólu kręgosłupa,
• choroby wewnętrzne – schorzenia narządów jamy brzusznej lub klatki piersiowej – niektóre choroby narządów klatki piersiowej lub brzucha np. układu moczowego, czy pokarmowego mogą powodować ból promieniujący do kręgosłupa piersiowego lub lędźwiowego, który może być mylnie interpretowany przez pacjentów jako bóle pochodzące z kręgosłupa,
• kręgozmyk, kręgoszczelina – to zaburzenia, które rozwijają się w różnych okresach życia i mogą być przyczyną zespołów bólowych kręgosłupa. 

Bóle kręgosłupa lędźwiowego – diagnostyka

Ból pleców w odcinku lędźwiowym, szczególnie jeśli jest ostry lub przewlekły, wymaga przeprowadzenia szczegółowej diagnostyki, która pozwoli na wybór najwłaściwszej metody, pozwalającej złagodzić ból kręgosłupa lędźwiowego. Rozpoznanie rozpoczyna się od wywiadu z pacjentem, a następnie od szczegółowego badania fizykalnego, które pozwala ocenić ruchomość kręgosłupa, siłę mięśniową i reakcję na bodźce bólowe. Standardowym elementem diagnostyki jest również zdjęcie rentgenowskie (rtg), które pomaga wykryć zmiany zwyrodnieniowe, złamania oraz inne nieprawidłowości strukturalne. W wielu przypadkach konieczne jest przeprowadzenie rezonansu magnetycznego (MRI), który dostarcza, w wysokiej rozdzielczości, obrazów krążków międzykręgowych, korzeni nerwowych oraz innych struktur kręgosłupa. Dokładnym badaniem pokazującym tkankę kostną jest badanie tomografii komputerowej (TK). Stanowi ona odwzorowanie przestrzenne 3D struktur kostnych. 

W niektórych sytuacjach, szczególnie gdy istnieje podejrzenie innych przyczyn bólu, takich jak choroby wewnętrzne, wykonuje się rezonans, TK lub usg. jamy brzusznej.

Leczenie bólu kręgosłupa lędźwiowego

Leczenie bólu kręgosłupa lędźwiowego wymaga indywidualnego podejścia, dostosowanego do przyczyny i nasilenia dolegliwości. W zależności od diagnozy, leczenie może obejmować:

• leczenie farmakologiczne – szczególnie w przypadku łagodniejszych przypadków lub w czasie diagnostyki, aby zmniejszyć dolegliwości pacjenta. Zazwyczaj stosuje się leki rozluźniające i niesteroidowe leki przeciwzapalne, które pomagają zmniejszyć ból i stan zapalny,
• fizjoterapia – ważny element leczenia, który obejmuje terapie manualne, fizykoterapię, oraz ćwiczenia wzmacniające mięśnie brzucha i pleców, a także techniki rozciągania i mobilizacji, które pomagają poprawić zakres ruchu,
• zabiegi małoinwazyjne – metody, takie jak np. zastrzyk nadtwardówkowy, ostrzyknięcia kręgosłupa, wiskosuplementacja, neuromodulacja, termolezja, kriolezja czy ozon, pozwalają uzyskiwać doskonałe rezultaty przy minimalnym ryzyku powikłań,
• metody inwazyjne – w niektórych przypadkach może być konieczne przeprowadzenie bardziej inwazyjnych metod leczenie np. endoskopii czy klasycznej operacji chirurgicznej.

Co pomaga na ból kręgosłupa lędźwiowego – domowe sposoby

Istnieje kilka domowych sposobów, które mogą pomóc doraźnie złagodzić ból kręgosłupa lędźwiowego. Niestety ostry ból wymaga bardziej radykalnego podejścia – przede wszystkim konsultacji z lekarzem. Natomiast bóle przewlekłe o łagodnym lub umiarkowanym nasileniu mogą nieco się zmniejszyć pod wpływem zimnych okładów, które zmniejszają obrzęk (u niektórych pacjentów ulgę przynosi ciepło, ponieważ wpływa na rozluźnienie mięśni). Dobrym rozwiązaniem jest również przyjmowanie pozycji odciążających odcinek lędźwiowy, np. leżenie w pozycji embrionalnej z poduszką pomiędzy kolanami lub na plecach w tzw. pozycji krzesełkowej. Przy niedużym natężeniu bólu pomocne mogą być również lekkie ćwiczenia rozciągające, skupiające się na dolnej części pleców i mięśniach brzucha, które mogą pomóc w zmniejszeniu napięcia mięśniowego i poprawie mobilności. Ćwiczenia mają również duże znaczenie profilaktyczne. Podobnie, jak unikanie długotrwałego siedzenia, prawidłowa technika podnoszenia, umiarkowana i regularna aktywność fizyczna oraz utrzymanie prawidłowej postawy ciała, mogą skutecznie ograniczać ryzyko pojawienia się problemów z kręgosłupem lędźwiowym.

FAQ

Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące bólu kręgosłupa lędźwiowego.