Ból stawu krzyżowo-biodrowego – objawy i leczenie

Ból stawu krzyżowo-biodrowego to problem, który dotyka wielu osób w różnym wieku. Dolegliwość może wywoływać nie tylko dyskomfort, ale również znaczne ograniczenia w codziennym funkcjonowaniu. Przyczyny tej przypadłości mogą być różnorodne, od zapalenia stawów, przez ciążę, aż po zmiany zwyrodnieniowe, dlatego zawsze istotne jest prawidłowe rozpoznanie i zastosowanie odpowiednich metod leczenia, mogących poprawić jakość życia pacjentów. Jakie objawy mogą towarzyszyć bólowi stawu krzyżowo-biodrowego? Kiedy konieczna jest konsultacja ze specjalistą i jakie są sposoby łagodzenia dolegliwości?

Stawy krzyżowo-biodrowe – co warto o nich wiedzieć?

Staw krzyżowo-biodrowy umożliwia wykonywanie jedynie ograniczonych ruchów w obrębie osi poprzecznej. U mężczyzn zakres ruchu jest jeszcze mniejszy niż u kobiet, u których rotacja nie przekracza zwykle 4 stopni, a translacja wynosi około 1,6 mm.

Bez względu na niewielki zakres ruchu, rola stawów krzyżowo-biodrowych jest niezwykle istotna dla funkcjonowania całego organizmu, ponieważ zapewniają one stabilność kręgosłupa, co ma szczególne znaczenie przy przenoszeniu obciążeń. Natomiast miednica, będąca pośrednikiem między górną częścią ciała a kończynami dolnymi, odgrywa istotną rolę podczas ruchu. Przede wszystkim wspiera równowagę i koordynację ruchową.

Ból w obrębie stawu krzyżowo-biodrowego – objawy towarzyszące

Ból stawu krzyżowo-biodrowego często przybiera intensywny charakter i może być odczuwany jako ostry i przeszywający. Zazwyczaj dotyka jednej strony ciała i lokalizuje się w rejonie dolnych partii pleców, szczególnie w okolicy lędźwiowej, schodząc się w stronę pośladka, lub jeszcze niżej wzdłuż kończyny dolnej. Z tego względu czasami mylony jest z rwą kulszową lub uciskiem korzeni nerwowych. Ból stawu krzyżowo-biodrowego często występuje u osób z ograniczoną ruchomością stawu biodrowego w tym także z chorobą zwyrodnieniową stawu biodrowego. 

Do innych objawów mogących wskazywać na nieprawidłowości w obrębie stawu krzyżowo-biodrowego należą między innymi stany zapalne, ograniczenie ruchomości, obrzęki, poranna sztywność, która ustępują po „rozruszaniu” się, niestabilność stawu, a także zmiany w sposobie chodzenia spowodowane ograniczeniem zakresu ruchu. Dodatkowo pacjenci mogą doświadczać problemów z poruszaniem się, a z czasem również zaników mięśniowych. Jednak ból stawu krzyżowo-biodrowego może się nasilać nie tylko podczas aktywności fizycznej, ale również podczas wykonywania codziennych czynności, może nasilać się podczas siedzenia a w niektórych przypadkach może być na tyle uciążliwy, że zakłóca spokojny sen.

Przyczyny bólu stawu krzyżowo-biodrowego

Ból w okolicy stawów krzyżowo-biodrowych często ma swoje źródło w problemach z samymi stawami. Może wynikać z nieprawidłowości, takich jak dysfunkcje mechaniczne czy zmiany w tkankach miękkich otaczających stawy. Wśród najczęściej występujących przyczyn bólu w tej okolicy można wyróżnić:

• czynnościowe zablokowanie stawu – jest efektem przesunięcia kości krzyżowej względem kości biodrowej, co powoduje zablokowanie ruchu w stawie i wywołuje ból podczas próby jego wykonania,
• ciąża – zmiana środka ciężkości ciała w wyniku rosnącego brzucha może znacząco obciążać stawy krzyżowo-biodrowe, co jest odczuwalne nawet przez 80% kobiet w zaawansowanej ciąży, podczas ciąży także dochodzi do zwiększenia elastyczności więzadeł stawu krzyżowo-biodrowego co może powodować dolegliwości bólowe,
• tzw. hipermobilność stawu – spowodowana nadmiernym rozciągnięciem więzadeł, zwiększeniem przestrzeni stawowej i powstaniem niestabilności, wymuszającej większe napięcie w obrębie tkanek (stosunkowo rzadka dolegliwość),
• czynniki mechaniczne – kontuzje, przeciążenia, błędy treningowe,
• inne problemy zdrowotne – zapalenie stawu krzyżowo-biodrowego, zmiany zwyrodnieniowe lub ograniczenie ruchomości stawu biodrowego, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, reumatoidalne zapalenie stawów, choroby zwyrodnieniowe.

Osoby po 45. roku życia oraz te, które prowadzą siedzący tryb życia, są szczególnie narażone na problemy związane ze stawem krzyżowo-biodrowym. Warto jednak pamiętać, że jego dysfunkcje nie zawsze muszą wiązać się z bólem. Zdarza się, że staw jest sztywny lub niestabilny, ale nie towarzyszą temu dolegliwości bólowe.

Diagnostyka bólu stawu krzyżowo-biodrowego

W przypadku odczuwania bólu stawu krzyżowo-biodrowego konieczna jest konsultacja z lekarzem, który przeprowadzi odpowiednie badania w celu ustalenia przyczyny dolegliwości. Diagnostyka rozpoczyna się od szczegółowego wywiadu medycznego oraz badania fizykalnego, które obejmuje ocenę zakresu ruchów w stawie oraz wykonania serii testów funkcjonalnych. Wśród nich znajdują się testy na dystrakcję i kompresję stawu, test pchnięcia uda, test Gaenslena, test pchnięcia kości krzyżowej, ocena stabilności stawu krzyżowo-biodrowego oraz test wyprzedzania. Zaburzenia w obrębie więzadeł, mięśni czy samego stawu krzyżowo-biodrowego, mogą prowadzić do jego niestabilności i bólu. Jednak w celu potwierdzenia diagnozy lekarz może zlecić wykonanie dodatkowych badań obrazowych, np. rtg., tomografii komputerowej lub rezonansu. Należy pamiętać, że w przypadku bólu stawu krzyżowo-biodrowego w ciąży nie wykonuje się badań wykorzystujących promieniowanie rentgenowskie (rtg. i TK).

Ból stawu krzyżowo-biodrowego – leczenie

Wybór metody leczenia kręgosłupa albo bólu stawu krzyżowo-biodrowego zależy od przyczyn dolegliwości i zawsze powinno być dostosowane do indywidualnej sytuacji pacjenta.

W celu złagodzenia dolegliwości zaleca się przede wszystkim odpoczynek i unikanie obciążania stawu. Wśród innych rekomendacji znajduje się również:

• unikanie aktywności sportowej, która może nasilać ból stawu krzyżowo-biodrowego,
• stosowanie okładów chłodzących lub rozgrzewających w celu zmniejszenia bólu,
• zażywanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) w celu redukcji stanu zapalnego, obrzęku i bólu,
• podjęcie odpowiednio dobranej fizjoterapii oraz wykonywanie ćwiczeń wzmacniających staw,
• stosowanie iniekcji leków znieczulających z glikokortykosteroidami w celu zmniejszenia dolegliwości bólowych oraz stanu zapalnego,
• miejscowe podawanie czynników autogennych zmniejszających stan zapalny PRP, autocytokiny.

Ostateczną decyzję dotyczącą metody leczenia zawsze podejmuje lekarz, który bierze pod uwagę specyfikę przypadku oraz ogólny stan zdrowia pacjenta.

Ból stawu krzyżowo-biodrowego – ćwiczenia

W początkowym etapie terapii najbardziej istotne jest zwykle skupienie się przy fizjoterapii na złagodzeniu dolegliwości w okolicy krzyżowo-biodrowej. Dlatego pierwszym krokiem jest zwykle zastosowanie technik mających na celu zmniejszenie napięcia w tej okolicy. Następnie przechodzi się do mobilizacji, która ma na celu poprawę ruchomości i funkcjonowania stawów. Dopiero w ostatnim etapie następuje wprowadzenie ćwiczeń stabilizacyjnych i wzmacniających, które są niezbędne i pozwalają zminimalizować ryzyko nawrotu bólu stawu krzyżowo-biodrowego. Regularne wykonywanie ćwiczeń przyczynia się do wzmocnienia mięśni wspierających kręgosłup i stawy biodrowe, co jest niezwykle istotne dla uzyskania długotrwałej poprawy stanu zdrowia pacjenta.

FAQ

Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące bólu w stawie krzyżowo-biodrowym.