Wśród najbardziej powszechnych chorób cywilizacyjnych tj. cukrzyca, otyłość czy nadciśnienie specjaliści coraz częściej zaczynają wymieniać zespoły bólowe kręgosłupa. Wzrost liczby zachorowań wynika z niewystarczającej aktywności fizycznej, siedzącego trybu życia i pracy oraz złych nawyków. Obecnie w leczeniu zespołów bólowych znaczenia nabiera mezoterapia. Jest to małoinwazyjna, skuteczna metoda leczenia bólów, która charakteryzuje się większym bezpieczeństwem w stosunku do tradycyjnych metod. Polega ona na ostrzykiwaniu skóry właściwej oraz tkanki podskórnej lekami i substancjami mającymi właściwości regeneracyjne i odżywcze dla organizmu.
W codziennej praktyce leczenia zespołów bólowych kręgosłupa stosuje się leki przeciwbólowe i rozluźniające mięśnie. W leczeniu zespołów bólowych kręgosłupa kluczowe znaczenie ma również fizjoterapia, w tym kinezyterapia. Leczenie ruchem wpływa rozluźniająco na tkanki miękkie i tym samym łagodzi ból, jednak taka terapia jest czasochłonna i wymaga wielokrotnego powtarzania zabiegów. Brak poprawy po leczeniu zachowawczym oraz ubytkowe objawy neurologiczne mogą być wskazaniem do operacji. Jednakże należy dokładnie rozważyć słuszność kwalifikacji do zabiegu, ponieważ operacje wiążą się z ryzykiem powikłań tj. FBSS (ang. failed back surgery syndrome), czyli zespół bólowy kręgosłupa występujący po nieudanym zabiegu.
Z tego względu należy pamiętać o mezoterapii kręgosłupa. Jest to małoinwazyjna, skuteczna metoda leczenia bólów, która charakteryzuje się większym bezpieczeństwem w stosunku do tradycyjnych metod. Polega ona na ostrzykiwaniu skóry właściwej oraz tkanki podskórnej lekami i substancjami mającymi właściwości regeneracyjne i odżywcze dla organizmu. Zaletą mikroiniekcji jest podawanie leków w małych, skutecznych dawkach do konkretnych miejsc zmienionych patologicznie z oszczędzeniem tkanek, które nie wymagają terapii. Mezoterapię wykonuje się cyklicznie w celu maksymalizacji efektów przeciwbólowych.
Kiedy stosować mezoterapię?
Kwalifikacja pacjenta do właściwej terapii oraz zastosowania bezpiecznej procedury leczenia zależy od oceny klinicznej. Trzeba pamiętać, że szeroko stosowana farmakoterapia z wykorzystaniem leków z grupy NLPZ (niesteroidowe leki przeciwzapalne) bywa ryzykowna, zwłaszcza u pacjentów z chorobami towarzyszącymi w wieku podeszłym. U takich osób mogą wystąpić różne powikłania związane z metabolizowaniem leku oraz jego farmakokinetyką. Główną grupą pacjentów, która czerpie korzyści z mezoterapii kręgosłupa, są osoby z zespołem bólowym kręgosłupa o charakterze mięśniowo-powięziowym (MPS – ang. myofascial pain syndrome).
Wskazania do mezoterapii kręgosłupa
- Zespół bólowy kręgosłupa o charakterze mięśniowo-powięziowym,
- Zespół bólowy kręgosłupa szyjnego o charakterze szyjnym miejscowym,
- Zespół bólowy kręgosłupa w przebiegu choroby zwyrodnieniowej, inaczej spondyloza/spondyloartroza,
- Zespół szyjno – barkowy (ból kręgosłupa szyjnego promieniuje do kończyny górnej),
- Zespół szyjno – głowowy (bóle kręgosłupa szyjnego z równoczesnymi bólami potylicy, zawrotami głowy i nudnościami, np. „szyja smartfonowa”),
- Zespół bólowy kręgosłupa szyjnego po urazie o charakterze whiplash (zwykle po wypadku komunikacyjnym),
- Stan po złamaniach kręgosłupa piersiowego i przejścia piersiowo-lędźwiowego z dolegliwościami o charakterze neuralgii międzyżebrowej.
Jakie leki i preparaty są wykorzystywane w mezoterapii kręgosłupa?
Główne zastosowanie w mezoterapii kręgosłupa mają leki, które można podać drogą iniekcyjną. Przede wszystkim stosuje się następujące preparaty:
- Leki rozluźniające mięśnie (miorelaksanty),
- Leki znieczulające,
- Leki przeciwbólowe (np. z grupy NLPZ),
- Tropokolagen iniekcyjny,
- Mieszanki lekowe (np. przeciwbólowy + znieczulający).
Lekarz wykonujący zabieg dobiera preparat w oparciu o wywiad i ocenę kliniczną pacjenta. Aby leczenie było bezpieczne uwzględnia się profil alergiczny pacjenta oraz choroby towarzyszące.
Jak działa mezoterapia?
Mezoterapia kręgosłupa opiera się o dwa główne mechanizmy, które powodują efekt terapeutyczny:
- Miejscowe podanie leku,
- Stymulacja nerwów czuciowych tkanki podskórnej ukłuciami igły.
Leki podawane są miejscowo przy pomocy mikroiniekcji, zwłaszcza tam gdzie zlokalizowane są zmiany patologiczne. Do takich zmian mogą należeć napięte, bolące mięśnie przykręgosłupowe. Oprócz działania przeciwbólowego podawany preparat może mieć działanie przeciwzapalne oraz regeneracyjne. Badania wskazują, że lek aplikowany miejscowo drogą mikroiniekcji osiąga wyższe stężenie lecznicze w miejscu podania oraz działa zdecydowanie dłużej niż, gdy ta sama substancja zostanie podana drogą doustną. Podrażnienia wywołane przez igłę w trakcie mezoterapii kręgosłupa mają korzystny wpływ na leczone miejsce, ponieważ stymulacja nerwów czuciowych wywołuje wyrzut endorfin. Dodatkowo mikroiniekcje punktów spustowych pobudzają endogenny układ opioidowy. Wkłucia doprowadzając do mikrouszkodzeń tkanek powodują również lokalne powstawanie mikrostanów zapalnych, które aktywują naturalny proces autonaprawy organizmu. Opisane wyżej mechanizmy stymulują układ krążenia, limfatyczny oraz autonomiczny układ nerwowy regulujący wiele procesów w organizmie. Stymulacja przekłada się na zwiększony przepływ krwi oraz chłonki w patologicznie zmienionych tkankach. Doprowadza to do lepszego odżywienia i utlenienia schorowanych miejsc, tym samym proces ten przyspiesza regenerację.
Jak prawidłowo wykonuje się mezoterapię?
Podczas mezoterapii kręgosłupa lekarz przeprowadza wielopunktowe mikroiniekcje na głębokość do 1,3 cm igłą o średnicy 0,3 mm. Od rozpoznanej jednostki chorobowej zależy dobranie właściwej techniki mikroiniekcji oraz lokalizacji wkłuć:
- Na ryc. 1 przedstawiono typową lokalizację wkłuć w zespole bólowym kręgosłupa szyjnego o charakterze lokalnym.
- Ryc. 2 przedstawia lokalizację nakłuć w zespole szyjno-barkowym. W tym zespole ból promieniuje z odcinka szyjnego do jednego lub obu ramion.
- Ból między łopatkami charakterystyczny jest dla zespołu bólowego odcinka piersiowego. Punkty nakłuć widoczne są na ryc. 3.
- W zespole bólowym odcinka lędźwiowo-krzyżowego najczęściej wykorzystuje się technikę pokazaną na ryc. 4.
1. Lokalizacja nakłuć w zespole bólowym kręgosłupa szyjnego, miejscowego
2. Lokalizacja nakłuć w zespole bólowym
szyjno-barkowym
3. Lokalizacja nakłuć w zespole bólowym
kręgosłupa piersiowego
4. Lokalizacja nakłuć w zespole bólowym
kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego
Zwykle mezoterapię kręgosłupa przeprowadza się raz w tygodniu przez 4 – 5 tygodni. Jeżeli ból jest ostry, terapię można zintensyfikować do nawet 2 – 3 powtórzeń na tydzień. Lekarz wykonujący zabieg dobiera technikę leczenia w sposób personalizowany na podstawie obrazu klinicznego.
Mezoterapia kręgosłupa jest bezpieczną, małoinwazyjną procedurą leczenia ostrych i przewlekłych zespołów bólowych. Jednakże mogą wystąpić działania niepożądane, tj.:
- drobne krwiaki podskórne znikające po kilku dniach od nakłucia,
- ból w miejscu nakłucia, który trwa do kilku godzin, czas trwania może być zależy od zastosowanego preparatu,
- reakcja alergiczna – z tego powodu istotny jest wywiad lekarski.
Badania kliniczne wskazują, że technika mezoterapii kręgosłupa należy do bezpiecznej formy leczenia.
Podsumowanie
Zespół bólowy kręgosłupa jest jedną z najczęstszych chorób cywilizacyjnych i znacząco obniża jakość życia oraz utrudnia wykonywanie czynności z życia codziennego, łącznie z wykonywaniem pracy. Z tego względu dobranie właściwej metody leczenia dla każdego pacjenta jest kluczowym wyzwaniem dla każdego lekarza zajmującego się dolegliwościami w zespołach bólowych kręgosłupa. Złotym środkiem w leczeniu dolegliwości bólowych powinno być dla pacjenta szybkie osiągnięcie pełnej sprawności przy minimalizacji ryzyka potencjalnych powikłań wynikających z terapii. Cel ten może być zrealizowany przy pomocy mezoterapii kręgosłupa. Pacjent kwalifikowany jest do zabiegu po wykonaniu przez lekarza badania podmiotowego i przedmiotowego oraz określeniu potencjalnych korzyści z wykorzystania technik mikroiniekcji w oparciu o obraz kliniczny.
W kwalifikacji pacjenta do mezoterapii przydatne mogą być zdjęcia rentgenowskie w dwóch projekcjach. Wszelkie wątpliwości diagnostyczne należy rozważać w oparciu o badanie rezonansem magnetycznym. Mezoterapia kręgosłupa jest też dobrym narzędziem diagnostycznym. W przypadku wystąpienia poprawy po jej zastosowaniu patologia dotyczyła najpewniej tkanek miękkich, natomiast gdy ból dalej nie ustępuje należy pogłębić diagnostykę, ponieważ ból mógł mieć inne podłoże, niż początkowo było podejrzewane. Scenariusz ten jest lepszy od scenariusza, w którym bóle nie ustąpią po rozległej operacji na kręgosłupie, która jest obarczona wyższym ryzykiem cięższych powikłań, ponieważ mezoterapia uznawana jest za zabieg bezpieczny. Mezoterapia jest również idealnym przygotowaniem pacjenta do fizjoterapii, ponieważ rozluźnia mięśnie i napięte tkanki, które będą następnie leczone ruchem.